Xưa kia Nội Am và Thọ Am là một làng, tên nôm là Kẻ Om. Vì có gốc từ một làng nên ở đền thôn Nội Am cũng thờ Đông Hải Đại Vương Nguyễn Phục như ở thôn Thọ Am.

Nguyễn Phục là một nhân vật lịch sử, sống vào thế kỷ XV. Truyền thuyết địa phương và những tư liệu lịch sử cho biết, Nguyễn Phục quê ở thôn Đông, xã Đoàn Tùng (sau đổi là Đoàn Lâm), huyện Trường Tân, trấn Hải Dương (nay là xã Thanh Tùng, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương), mẹ ông lại là người Kẻ Om (nay là Thọ Am, xã Liên Ninh, huyện Thanh Trì). Năm 20 tuổi, Nguyễn Phục đi thi khoa Quý Dậu (tức năm Thái Hòa thứ 11 – 1453) và đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân. Ông làm quan tới chức Hàn lâm viện Đông các Đại học sĩ, rồi làm chức Phó tả thị giảng (dạy học cho hoàng tử Tư Thành – sau này là vua Lê Thánh Tông). Ông là người văn võ song toàn, lại có tài ăn nói nên đã nhiều lần được cử đi sứ ở Trung Quốc. Ông từng kinh qua nhiều chức vụ khác nhau như quan Giám thí, quan Thừa tuyên tham nghị Thanh Hoa, quan Đốc lương… Ở cương vị nào ông cũng hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Trong một lần vua Lê Thánh Tông đem quân đi đánh Chiêm Thành, Nguyễn Phục được cử giữ chức Đô chỉ huy sứ đốc vận chuyển quân nhu. Thuyền lương do ông chỉ huy theo đường biển tiến vào phía Nam, đang đi thì gặp bão lớn, ông quyết định chờ tan bão mới đi tiếp nên quân lương bị chậm vài ngày. Quân luật khép ông vào tội bất tuân quân lệnh, xử tội chết vào ngày 20 tháng 10 năm Canh Dần (1470), mai tang tại Thanh Hóa.

Sau khi vua Lê Thánh Tông thắng trận rút quân về theo đường biển lại gặp bão lớn, vua lo lắng không yên, nhớ lại chuyện thuyền lương trễ kỳ hạn là do song lớn gây ra, trong long hối hận, thương tiếc quan đốc lương bị thác oan. Đêm ngủ vua mộng thấy như hồn Nguyễn Phục cung kính xin hộ giá vua trở về. Sáng ra thấy quả nhiên song yên biển lặng, trở về nhà yên ổn, vua Lê Thánh Tông liền truy tặng sắc phong làm Thần Đông Hải Đại Vương và dựng đền tại nhiều nơi, trong đó có Kẻ Om, quê ngoại của ông.

Đền Nội Am tọa lạc ở đầu làng. Nhân dân còn gọi tôn kính là đền Mẫu Nghi. Đền có kết cấu kiến trúc chữ Đinh gồm Tiền tế và Hậu cung, mỗi tòa ba gian, tường hồi bít đốc, hai mặt mái lợp ngói ri loại nhỏ. Quy mô của ngôi đền không lớn, nằm nép dưới tán cây cổ thụ nên trông khá bình dị, xinh xắn. Bộ khung kết cấu Tiền tế kiểu bốn hàng chân, vì nóc kiểu giá chiêng, vì nách kiểu cốn chồng rường còn liên kết đỡ hiên là kiểu bẩy. Bộ vì Hậu cung kết cấu kiểu vì kèo, gian trong cùng đặt ngai, bài vị thờ Đông Hải Đại Vương.

Đền Nội Am còn giữ được khá nhiều di vật lịch sử rất có giá trị, trong đó phải kể tới 32 đạo sắc phong các thời Lê – Tây Sơn và Nguyễn, đạo sớm nhất có niên đại Dương Hòa năm thứ 3 (1637), đạo muộn nhất có niên đại Khải Định năm thứ 9 (1924). Cùng với hệ thống sắc phong, đền còn giữ được một số đồ thờ như kiệu, ngai, bát hương sứ mang phong cách nghệ thuật cuối thế kỷ XIX.

Qua những di vật hiện còn có thể biết được ngôi đền đã có lịch sử khá lâu đời, đặc biệt nếu căn cứ vào đạo sắc cổ nhất có niên đại Dương Hòa năm thứ 3 (1637) thì ít nhất ngôi đền phải có từ trước năm 1637. Từ đó đến nay, ngôi đền đã trải qua nhiều lần tu bổ, sắm sửa bổ sung đồ tế khí để ngày một khang trang hơn. Trên thượng lương Tiền tế còn dòng chữ cho biết vào giờ Ngọ, ngày 22 tháng 8 năm Bảo Đại thứ 18 (1943) đặt thượng lương, hoàn thành việc dựng lại ngôi đền.

Đền Nội Am đã được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia năm 1988.

Top 4 thôn thọ am xã liên ninh thanh trì hà nội tổng hợp bởi HanoiStory